علیاکبر ولایتی، رییس کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران گفت: رازی چند ویژگی در پزشکی ایران و اسلام ایجاد کرد که شگفتیهای بسیاری داشت و هیچ پزشکی در تاریخ پزشکی ایران وسعت دید و دقت رازی را نداشته است.
رازی اولین طبیب بالینی بود
علیاکبر ولایتی، رییس کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران در مراسم بزرگداشت زکریای رازی درباره این دانشمند ایرانی گفت: رازی چند ویژگی در پزشکی ایران و اسلام ایجاد کرد که شگفتیهای بسیاری داشت. وی به لحاظ طب بالینی اولین و جامعترین بود. حدود چهارده هزار کتاب طب بالینی داریم که هیچ پزشکی در تاریخ پزشکی ایران وسعت دید و دقت رازی را نداشته است. ابن عمید از همعصران رازی نقل کرده است: «هیچگاه رازی را به گونهای ندیدم که از خواندن و نوشتن غافل باشد.»
وی به شاخص بودن کتابهای زکریای رازی اشاره کرد و متذکر شد: کتاب «الحاوی» جزو شاخصترین کتابهایی است که در دوران آلبویه از سوی حکومت جمعآوری و تدوین شد. این کتاب در حوزه طب بالینی به صورت یادداشتهایی است که رازی آن را گردآوری کرده است و در زمان آل بویه در دو بیمارستان عضدی بغداد و ری تدریس میشد.
ولایتی افزود: امروزه طب براساس بالین است به تعبیر من هر بیماری خود یک کتاب طب است لذا بیماریها و نشانههای آنان در افراد متفاوت است و این نشاندهنده همین موضوع است. رازی اولین کسی است که به درمان بیماریهایی پرداخت که با تب و سرخک شروع میشود. کتاب «الجدری و الحصبه» درباره درمان اینگونه بیماریهاست که در کتاب، درمان آن آورده شده است. این کتاب نزدیک به چهل بار در آلمان به چاپ رسید.
رییس هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی از روح متواضع این دانشمند و نقد کتاب جالینوس که توسط وی انجام گرفته بود؛ گفت: در حالی که رازی هزار سال پس از جالینوس به دنیا آمد. وی کتابی در نقد نظرات جالینوس دارد که اشکالاتش را به چالش میکشد. او در این نقد جالینوس را استاد خطاب میکند و سپس به نقد نظراتش میپردازد.
رییس کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران اظهار کرد: حدود 180 کتاب ابوریحان بیرونی و 230 کتاب ابن ندیم از رازی فهرست کردهاند که برخی از این کتابها از بین رفته است و فقط اسامی آنها در فهرست ابوریحان و ابنندیم باقی مانده است. رازی ۶ رساله به زبان فارسی دارد که اگر فهرست ابوریحان نبود حتی نام این کتابها باقی نمیماند. کار تحقیق و کار طب بر اساس مشاهده جزو اثرات بسیار ابداعی زکریای رازی بود که هیچ کس قبل و بعد از وی کتابی به این تفصیل نداشته است این اثر 23 جلدی که شرح حال بیماریها و بیماران است از روی شرححال بالینی استنتاج بسیار ماهرانهای داشته است.
وی از توجه شیخ صدوق به زکریای رازی و تاثیرش از کتاب «منلایحضره الطبیب» یادآور شد: کتاب بسیار ارزنده زکریای رازی با نام «منلایحضره الطبیب» خلاصهای از طبابت است. این کتاب برای مردمی نگارش یافته که در هنگام بیماری به طبیب دسترسی ندارند تا خود طبیب خود باشند. مرحوم شیخ صدوق که با فاصله تقریبا پنجاه سال بعد از فوت رازی به دنیا آمد و نگارنده کتاب «من لایحضره فقیه» است، میگوید، کتاب «من لایحضره فقیه» که یکی از کتب اربعه شیعه است را از روی کتاب «من لایحضره طبیب» رازی نگاشته شده است.
فلسفه رازی را باید با زبان خود رازی خواند
حسن بلخاری در ابتدای نشست سخنانش را با کتابهای فلسفی رازی آغاز کرد و گفت: بسیار خرسندم که روز بزرگداشت رازی در سکوت نگذشت چراکه شان فرهنگی رازی کمتر از شان علمی و پزشکی او نیست. رازی سه کتاب بسیار ارزشمند درباره فلسفه دارد «سیرت فلسفی»، «طبروحانی» و «علم الهی» که از این سه کتاب «سیرت فلسفی» و «طب روحانی» موجود است اما «علم الهی» به صورت کامل موجود نیست.
وی افزود: منظور رازی از فلسفه در کتاب «سیرت فلسفی» جامعیت فلسفه در قرن پنجم نیست. فلسفه در زمان رازی به بار نشسته است به همین دلیل درک فلسفه رازی را باید به زبان رازی ادراک کرد نه آن فلسفهای که ما درک کلی از آن داریم. زکریای رازی فلسفه را به سه معنا ذکر میکند؛ فلسفه معادل علم هندسه، در معنای دوم فلسفه معادل تذکیه نفس و تجلی اخلاق پسندیده است. برهان منطق معنای سوم در فلسفه است که رازی در کتاب «سیرت فلسفی» آورده است. از دیدگاه رازی فلسفه کاملا و به طور اخص خود فلسفه تعریف شده است. یعنی علمی که به واسطه آن انسان نفس خود را از رذایل پاک و به فضایل آراسته میکند.
رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی درباره اتهام ملحد بودن رازی که از سوی برخی مستندات میتوان برداشت کرد، گفت: رازی از جمله افرادی است که تهمت الحاد به او زدهاند اما واقعیت امر این است که این دانشمند به طور بسیار استثنایی در کتابهای «طب روحانی» و «سیرت فلسفی»، عقل و خرد را ستایش کرده است و ممکن است درباره خرافات برخی ادیان سخن گفته باشد. همین امر میتواند بهانه باشد تا وی را ملحد بخوانند اما در همین مورد بخشهایی از کتاب «سرالاسرار» وی در کتابخانه لایپزیک آلمان نگهداری میشود. در این کتاب بارها رازی به قرآن کریم استناد کرده است. بنابراین تهمت الحاد به رازی از منظر آثار علمی رد شده است.
روح و جسم در کتابهای رازی جاری بود
مهدی محقق، نویسنده کتاب «فیلسوف ری» در انتهای نشست از علاقهمندی خود به آثار رازی گفت: اولین باری که آثار رازی را به چاپ رساندم کتاب «السیره الفلسفه» بود که در سال 1343 چندینبار چاپ شد و در همان سالها توسط استاد جلالالدین همایی برای نگارش کتابی درباره رازی به این انجمن معرفی شدم.
وی افزود: کتاب «فیلسوف ری محمدبن زکریای رازی» بهترین کتاب سال شناخته شد و این کتاب را به انجمن آثار و مفاخر فرهنگی که آن دوران انجمن آثار ملی بود، تقدیم کردم و به تحقیق در تاریخ پزشکی اسلامی ایرانی مشغول شدم زیرا به مطالعه در آثار زکریای رازی علاقه داشتم.
این پیشکسوت یادآور شد: مهمترین سهم مسلمانان در تمدن بشری کتابهای زکریای رازی است از برخی از کتابهای وی مسلمانان به عنوان کتاب مفرد یاد میکنند. این کتابها بسیار نوآوری داشتند و در تفکرات دانشمندان بعد از خود تاثیر بسزایی داشتهاند بنابراین زکریای رازی در کتابهایش هم به روح و هم به جسم توجه داشته است.
نظر شما